|
| Object nr. |
: |
31196 |
|---|
| |
| Titel |
: |
Kruitramp Leiden 1807 |
|---|
| |
| Beschrijving |
: |
Kruitramp in Leiden 12 januari 1807
KRUITRAMP IN LEIDEN.
Rijt handen, rijt, rijt uit, de hairen!
Knerst, tanden, knerst van wanhoop! Knerst!
(Bilderdijk)
12 januari 1807 rond de klok van vier is het Steenschuur een normale straat. Een baggerschuit vaart door de gracht, een apotheker loopt langs en er ligt een schip aangemeerd in de gracht. Binnenshuis wordt gegeten, gelezen en gepraat. Wie had er toen ook maar een flauwste vermoeden kunnen hebben over het naderend onheil? De rust in de straat wordt onderbroken rond 16.15 wanneer het schip ontploft. Hoe groot de kracht van de ontploffing geweest is, kan misschien het best geïllustreerd worden door de plek waar de delen van het schip terechtkwamen: het roer is teruggevonden buiten de Hoogwoerdse poort, delen hout zijn aangetroffen in de Hortus en stuk ijzer van het schip bij de Herengracht.
Het Rapenburg vóór de ramp. Prent van F. Diterich naar F.A. Milatz - gemeentearchief, Leiden.
Het springen van het kruitschip, 12 januari 1807. gegraveerd door A. Lutz naar ontwerp van Jan Willem Pieneman - Gemeentearchief, Leiden.
De hulp komt spoedig op gang. Lodewijk Napoleon, op dat moment de koning van Nederland, is zelf om negen uur 's avonds al ter plekke.
Bij geschenen door fakkels en met spaden en houwelen komen de reddingswerkzaamheden op gang.
Een aantal slachtoffers kan inderdaad onder het puin vandaan gered worden, maar voor velen kwam de hulp te laat. Het puinruimen gaat nog weken door. De persoonlijke verhalen van slachtoffers en achterblijvers zijn schrijnend.
Leiden rouwt.
Giften komen er uit het hele land, gemeenten, provincies en persoonlijke giften, maar ook uit het buitenland. Er werden ook 'treurzangen' of 'dichterlijke uitbarstingen' uitgegeven, waarvan de opbrengst van de verkoop geheel ten goede kwam aan de slachtoffers.
Het puin wordt geruimd, de balans wordt opgemaakt: 151 doden, 2000 gewonden en 68 woningen zijn direct volledig ingestort, van 80 huizen stonden slechts de muren nog overeind en de overige huizen waren onbewoonbaar. Hetgeen neerkomt op totaal 227 onbruikbare woningen. Ook in de rest van Leiden was er schade: dakpannen waren weggeblazen en vensters waren kapot. Leiden was een puinhoop.
Het Rapenburg drie dagen na de ontploffing, geschilderd door Johannes Rienksz Jelgerhuis - Rijksmuseum, Amsterdam.
Koning Lodewijk napoleon bezoekt het terrein van de ramp. Gravure naar Jan Willem Pieneman, Gemeentearchief, Leiden.
Lange tijd heeft het terrein braak gelegen en stond bekend als de Grote en de Kleine Ruïne, tot ergernis van velen. Aan het eind van ge eeuw is het van der Werfpark aangelegd aan de zuidzijde van het Steenschuur. De noordzijde van het Steenschuur is relatief spoedig herbouwd. Midden 19e eeuw is begonnen met de herbouw van het stuk grond. Het natuurkundig Laboratorium van de Rijksuniversiteit Leiden verrees hier. Het laboratorium is echt wereldberoemd geworden na 1908. Op 10 juli 1908 slaagde Kamerlingh Onnes erin bij 269 beneden nul, helium vloeibaar te maken. Hiermee was het Steenschuur even 'de koudste plek op aarde'. Na de dood van Kamerlingh Onnes (1926) heeft het laboratorium zijn naam gekregen. Het laboratorium is verhuisd naar de Leeuwenhoek, buiten de stedelijke bebouwing.
De faculteit rechten van de Universiteit Leiden heeft het voormalige laboratorium gekocht als nieuwe huisvesting. Hiervoor moest het pand grondig verbouwd worden.
Eerst hebben grondige sloop? en saneringswerkzaamheden plaatsgevonden.
Bij de verbouwing zijn ook plannen opgenomen voor de aanleg van een ondergrondse fietsenstalling aan de voorzijde van het pand.
De grond zou verstoord worden tot op een diepte van 1,5 meter beneden maaiveld.
In maart 2001 is er daarom een proefopgraving geweest om vast te stellen in hoeverre de fundamenten van de oorspronkelijke bebouwing nog intact waren; met positieve resultaten.
Dit was de aanleiding voor een grootschalige opgraving.
Inscriptie: Eigendom Kennemer Oudheidkamer te Beverwijk / In bruikleen van Gemeente Beverwijk nr 2770 (achterkant links boven). |
|---|
| Vervaardiger |
: |
|
|---|
| Datering |
: |
|
|---|
| |
| Collectie (thema) |
: |
|
|---|
| Collectie (fysiek) |
: |
Schilderijen, tekeningen en prenten |
|---|
| Trefwoord object |
: |
|
|---|
| Objectnaam |
: |
Prent |
|---|
| Materiaal |
: |
papier; hout |
|---|
| Afmetingen |
: |
B=27.9cm, H=22.6cm (Afbeelding);
B=33cm, H=28.2cm (Lijst) |
|---|
| Stijl |
: |
|
|---|
| Techniek |
: |
|
|---|
| |
| |
|
